Ηταν μέσα Νοεμβρίου του 2009 που ταξίδεψα μόνος μου για τέσσερις μέρες τέρμα βόρεια και ανατολικά της Αιθιοπίας, στα σύνορα με την Ερυθραία, στην πάνω άκρη της επαρχίας Afar, για να επισκεφτώ ένα από τα πιο ακραία σκηνικά που μπορεί να παρουσιάσει η φύση και να περπατήσει ο άνθρωπος πάνω στην γη.
Αλλά και άκρως επικίνδυνο.
Danakil Depression το όνομα αυτού ή Afar Triangle.
Πρόκειται για ένα τεράστιο αφιλόξενο πλατό έως τα 120m κάτω από την στάθμη της θάλασσας ! Οι μέγιστες θερμοκρασίες μπορεί να πλησιάσουν τους 50ºC το μεσημέρι.
Υπάρχουν πολλά μέρη στην γη στα οποία καταγράφονται θερμοκρασίες αέρα πάνω από 50ºC, στην Λιβύη, στο Σουδάν, στην Τυνησία, στο Κουβέιτ, στο Πακιστάν, στην έρημο Lut στο Ιράν και βέβαια στο γνωστό Death Valley στα 86m κάτω από την στάθμη της θάλασσας, στην έρημο Mojave της νοτιοανατολικής California.
Μάλιστα εκεί φέτος, στις 16 Αυγούστου 2020, σημειώθηκε νέο παγκόσμιο ρεκόρ υψηλότερης θερμοκρασίας : έφτασε του 54,4 ºC, καθώς αμφισβητείται μία μέτρηση στην ίδια περιοχή από το 1913 που είχε καταγράψει 56,7 ºC.
Αυτές είναι οι πιο ακραίες θερμοκρασίες που έχουν καταμετρηθεί, κάποια ώρα της ημέρας, κάποια μέρα του χρόνου, και όχι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες ή μέσες ετήσιες των υψηλότερων.
Όμως, το Danakil στην επαρχία Afar στην Αιθιοπία, και πιο συγκεκριμένα το Dallol, θεωρείται επίσημα ως το πιο θερμό μέρος στην γη, καθώς έχει καταγραφεί από το 1960 έως το 1966 η μέση ετήσια θερμοκρασία να είναι 41ºC.
Η αντίστοιχη στο Death Valley είναι μόλις 25ºC !
Danakil : Απίστευτα γεωθερμικά φαινόμενα, ενεργά ηφαίστεια, μία ατέλειωτη αλυκή με πάχος αλατιού πάνω από 1.000m, που ήταν πριν περίπου 200.000 χρόνια ο πάτος μιας θάλασσας ενωμένης με την Ερυθρά θάλασσα, που αδιάκοπα ζυμώνεται και θα γίνει πάλι κάποτε ένας νέος ωκεανός ενωμένος και πάλι με την Ερυθρά θάλασσα, καθώς το κέρας της Αφρικής σιγά-σιγά αποκόβεται μέσω του γιγαντιαίου γεωλογικού σχίσματος των 7.000Km που ονομάζεται GREAT RIFT VALLEY, το μεγάλο Αφρικανικό ρήγμα.
Αυτό ξεκινάει νότια από την Μοζαμβίκη, ανεβαίνει διασχίζοντας Τανζανία και Κένυα, φτάνει στην Αιθιοπία προχωρά και γίνεται η Ερυθρά θάλασσα και αφού διασχίσει Ισραήλ και Ιορδανία (βλέπε Νεκρά Θάλασσα, το χαμηλότερο μέρος στην γη στα -430m) καταλήγει τελικά πιο βόρεια στον Λίβανο. Το έχω επισκεφτεί και στην Κένυα και στην Τυνησία.
Στο Danakil Depression, σχηματίζεται ένα τρίγωνο, του διαβόλου θα το έλεγε κανείς από τις συνθήκες “κόλασης” που επικρατούν, καθώς τρεις τεκτονικές πλάκες της γης αποσχίζονται εκεί μεταξύ τους : η Αφρικανική Νουβιακή, η Αφρικανική Σομαλική και η Αραβική. Εξού και το " TRIANGLE ".
Εκείνες τις μέρες ξεκίνησα ένα οδοιπορικό, από τα υψίπεδα της Αιθιοπίας και μπήκα σε μια απίστευτη off road ολοήμερη διαδρομή 170km, στην αρχή σε χωματόδρομους και μετά κυρίως μέσα σε ξερούς χειμάρρους και φαράγγια.
Έπρεπε να κάνουμε στην άκρη πέτρες και κοτρόνες για να βρούμε περάσματα σε κάποια σημεία. Και από τα 2.250m υψόμετρο του Mekelle, πρωτεύουσα της επαρχίας Tigray, πήγα ανατολικά και βόρεια κατεβαίνοντας σε αυτήν την γη του Afar, κάτω από την στάθμη της θάλασσας, με έναν από τους προορισμούς μου να είναι το μοναδικό Erta Ale.
Τώρα υπάρχει ασφαλτοστρωμένος δρόμος έως ένα σημείο. Νιώθω τυχερός !
2. Τι είναι το Erta Ale ;
Το Erta Ale είναι το πιο ενεργό ηφαίστειο της Αιθιοπίας.
Erta Ale σημαίνει «Καπνίζων Βουνό» στα Afarinya, δηλαδή στην γλώσσα των Afar. Καθόλου παράξενο που το έχουν βαφτίσει έτσι, αφού από το 1906 μέχρι σήμερα - άλλοι λένε από το 1873 - είναι συνεχώς ενεργό.
Όμως, ένα άλλο στοιχείο είναι αυτό που κάνει το Erta Ale να μην είναι απλά ένα ακόμη ενεργό ηφαίστειο. Είναι η λίμνη λάβας που διατηρεί σε έναν κρατήρα του. Μια λίμνη λάβας με την μεγαλύτερη διάμετρο αλλά και χρονική διάρκεια από κάθε άλλη στην γη. Και εκτός από το Erta Ale, μόνο άλλα τέσσερα ακόμα τέτοια ηφαίστεια υπάρχουν: το Nyiragongo στο Κονγκό, το Kilauea στην Χαβάη, το Mount Erebus στην Ανταρκτική και το Villarrica στην Χιλή. Ολα αυτά τα χρόνια στο Erta Ale έχουν γίνει αρκετές εκρήξεις, με τελευταία αυτή στις 25 Σεπτεμβρίου του 2005, όπου σκοτώθηκαν πολλά ζώα ενώ οι ντόπιοι τράπηκαν σε φυγή.
Επίσης τον Αύγουστο του 2007 το ηφαίστειο χωρίς να εκραγεί, ξέρασε λάβα στην νότια πλευρά αναγκάζοντας και πάλι εκατοντάδες να εκκενώσουν την περιοχή. Οι κάτοικοι δε στους κοντινούς καταυλισμούς Dayulu και Gomoyta εγκατέλειψαν πανικόβλητοι την περιοχή ενώ δύο άτομα θεωρούνταν αγνοούμενοι. Είχε υπερχειλίσει ο κρατήρας, κάτι που συμβαίνει σχετικά συχνά.
Ακριβώς έναν χρόνο μετά την επίσκεψή μου, δηλαδή τον Νοέμβριο του 2010, σημειώθηκε και πάλι έντονη δραστηριότητα στο ηφαίστειο με κάποιες εκρήξεις και υπερχειλίσεις που άλλαξαν τα δεδομένα και η εικόνα για κάποιο διάστημα δεν ήταν αυτή που είδα εγώ το 2009.
Και πάλι τυχερός, κατ’ αρχήν που δεν έτυχε καμιά τέτοια δραστηριότητα όσο ήμουν εκεί, αλλά και από το γεγονός ότι είδα μια πολύ εντυπωσιακή εικόνα, που δεν είναι πάντα ορατή και την περιγράφω παρακάτω.
3. Ένοπλη συνοδεία
Μαζί με τους φίλους μου Abita και Adam, την ημέρα που ταξίδευα για το Erta Ale, με συνόδευε επίσης ένας ένοπλος Afar και ένας αστυνομικός. Ο αστυνομικός μεγάλος πλακατζής.
Ήμασταν πολύ κοντά στα σύνορα με την Ερυθραία, κάπου 50km, και ήταν υποχρεωτική η ένοπλη συνοδεία, για την ασφάλειά μου.
Την προηγούμενη μέρα που βρισκόμουνα στην περιοχή, αλλά μόλις 14Km από τα σύνορα, επισκεπτόμενος ένα άλλο συγκλονιστικό μέρος εκεί, τους γεωθερμικούς κρατήρες του Dallol, είχα συνοδεία 3 στρατιώτες του Αιθιοπικού στρατού.
Γιατί όμως ένοπλη συνοδεία ;
4. Ολίγον από Ιστορία, 1974-2019
Πολλές επαναστατικές - φυλετικές οργανώσεις είχαν σχηματιστεί με την έναρξη του εμφύλιου πολέμου στην Αιθιοπία το 1974, όταν εγκαθιδρύθηκε η στρατιωτική χούντα DERG Σοβιετικής προέλευσης, με πολλά δεινά για την χώρα. Τα κατάφεραν να την ξηλώσουν μόλις το 1991, μετά και τους μεγάλους λιμούς της δεκαετίας του ’80 αλλά και τις μεγάλες αλλαγές και τις πτώσεις των καθεστώτων του Ανατολικού μπλοκ στην Ευρώπη, που δεν μπόρεσαν να στηρίξουν την DERG.
Υπήρξε όμως και ένα σημαντικό τίμημα για την Αιθιοπία.
Η Ερυθραία τότε ήταν ακόμη ενωμένη με την Αιθιοπία, σε ένα κράτος.
Οι Ερυθραίοι, μέσω της επαναστατικής οργάνωσης EPLF (Eritrean People's Liberation Front) που είχαν δημιουργήσει, στην ουσία για την αυτονόμησή τους, είχαν στενή συνεργασία, προς κοινό όφελος με τις άλλες Αιθιοπικές-φυλετικές επαναστατικές οργανώσεις, στον πόλεμο ενάντια στην χούντα DERG. Είχαν μάλιστα συμφωνήσει ότι αν τελικά έδιωχναν όλοι μαζί την χούντα, η Ερυθραία θα προκήρυττε δημοψήφισμα στους Ερυθραίους, για την ανεξαρτησίας τους. Αν ψήφιζαν υπέρ της ανεξαρτησίας, η “υπόλοιπη” Αιθιοπία θα το αποδεχόταν.
Στις 23 και 25 Απριλίου του 1993 ο κόσμος στην Ερυθραία με 99.83% ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας και η Αιθιοπία το αποδέχτηκε.
Σύντομα όμως, οι δύο κυβερνήσεις άρχισαν να μην συνεργάζονται τόσο καλά, και το ζήτημα της συμφωνίας των τελικών συνόρων έγινε το μέγα καυτό θέμα.
Κατέληξε το 1998 να ξεσπάσει ένας πολύ άγριος και αιματηρός πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών που κράτησε έως το 2000, με μεγάλες απώλειες και από τα δύο μέρη και σε άμαχο πληθυσμό. Τα σύνορα έκτοτε ήταν υπό αμφισβήτηση με διεκδικούμενα τμήματα και από τις δύο μεριές, ερμητικά κλειστά και όλη η περιοχή φουλ στο κόκκινο. Να σημειώσω ότι, με την απόσχιση της Ερυθραίας, η Αιθιοπία έμεινε να μην έχει επαφή με την θάλασσα, με την Ερυθρά θάλασσα.
Στην Αιθιοπία, όπως έγραψα πιο πάνω, οι βασικές επαναστατικές οργανώσεις των μεγάλων κυρίως φυλών τότε είχαν ενωθεί και είχαν συστήσει ένα ενιαίο ισχυρό μέτωπο, το EPRDF (Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front).
Οι Oromo, οι Amhara, οι Tigray, και οι ενωμένες φυλές του νότου είχαν ενώσει δυνάμεις. Επικεφαλής τους αν και μικρότερη σε πληθυσμό ήταν η απελευθερωτική οργάνωση των Tigray, η TPLF (Tigray People's Liberation Front), ίσως επειδή ήταν και η πιο καλά εξοπλισμένη, ίσως επειδή είχε και τον πιο δραστήριο αρχηγό, τον Meles Zenawi που έγινε αργότερα πρωθυπουργός για πολλά μάλιστα χρόνια.
Από αυτήν την ένωση δυνάμεων, έπεσε η χούντα DERG.
Το EPRDF μετά έγινε κόμμα στην νεοσύστατη δημοκρατία και ως το πιο πολυπληθές, κυβερνούσε εκπροσωπώντας όλες αυτές τις φυλές, από το 1991 έως και το 2019, και αντιπαλευόταν στην ουσία μόνο τον εαυτό του, αφού οι διαφορετικές φυλές εντός του ήταν σε μόνιμο ανταγωνισμό, με κάποιους πιο ακραίους να επιζητούν συνεχώς την δική τους ανεξαρτησία και ίδρυση δικού τους κράτους.
Όμως υπήρχαν και άλλες φυλές που δεν συμμετείχαν σε αυτό το ενιαίο μέτωπο, αλλά είχαν και αυτές τις δικές τους επαναστατικές οργανώσεις, όπως οι Afar.
Αυτοί συνέχισαν και μετά το 1991 έναν αγώνα δικής τους ανεξαρτησίας. Ειδικά οι Afar, λόγω και του προηγούμενου της απόσχισης της γειτονικής Ερυθραίας, από το 1993 προσδοκούσαν και αυτοί μια περαιτέρω απόσχιση της δικής τους φυλής, από την Ερυθραία και από την Αιθιοπία, αλλά και από το Τσιμπουτί, καθώς η φυλή τους είναι μοιρασμένη σε αυτά τα τρία κράτη, όχι ισόποσα.
Συνέχιζαν λοιπόν έναν αγώνα και είχαν προχωρήσει σε αρκετές τρομοκρατικές ενέργειες, με θύματα άντρες του στρατού της Αιθιοπίας και της Ερυθραίας, αλλά και ξένους επισκέπτες στην περιοχή.
Βασική οργάνωση ήταν και εξακολουθεί να είναι η ARDUF (Afar Revolutionary Democratic Unity Front). Αρκετά τα τρομοκρατικά περιστατικά, με τα χρόνια μάλλον πιο περιθωριακά, ίσως κάποια γινόντουσαν μόνο από κάποιους πολύ ακραίους. Έτσι μου είχαν πει τουλάχιστον τότε που ρωτούσα διάφορους ντόπιους.
5. Vivere PericolosamenteΕγώ βρέθηκα εκεί, μεταξύ δύο τέτοιων τρομοκρατικών ενεργειών.
Την ίδια χρονιά που πήγα, πριν μερικούς μήνες, τον Απρίλιο του 2009, μία νάρκη είχε σκάσει και είχε σκοτωθεί ένας Αιθίοπας οδηγός και ένας ξένος επισκέπτης είχε ακρωτηριαστεί.
Πέρασα δίπλα από εκεί και είδα κάποια σκόρπια απομεινάρια από το αυτοκίνητο που δεν τα είχαν μαζέψει. Μία λακκούβα περίεργη στον δρόμο δεν ήξεραν να μου που αν ήταν από το συμβάν.
Ποστάρω μία φωτογραφία από το σημείο.
Ύστερα, σχεδόν δύο χρόνια μετά την επίσκεψη μου σε αυτό το μέρος, στις 16 Ιανουαρίου του 2012, σκότωσαν πέντε επισκέπτες, απήγαγαν δύο και τραυμάτισαν άλλους επτά, πάνω στο ηφαίστειο Erte Ale. Μετά από δύο μήνες απελευθέρωσαν τους δύο που είχαν απαγάγει.
Κοιμήθηκα ακριβώς στο ίδιο σημείο που έγινε το περιστατικό.
Κάνοντας τώρα ξανά ένα τσεκ, διάβασα κάτι ακόμη που δεν ήξερα : τον Δεκέμβριο του 2017 σκότωσαν και πάλι έναν Γερμανό επισκέπτη.
Όσο ήμουνα εκεί δηλαδή, κινδύνευα από κάποια τέτοια ενέργεια, κινδύνευα από καμιά απότομη ανάφλεξη μεταξύ Αιθιοπίας και Ερυθραίας αλλά και από καμιά ανάφλεξη του Erta Ale !
Ζην Επικινδύνως !
6. Ολίγον και από πολιτική ιστορία, 1991-2020
Ένα πολύ καλό νέο των προηγούμενων χρόνων, ήταν όταν έγινε κοινή επίσημη δήλωση ειρήνης και φιλίας μεταξύ των δύο χωρών, Αιθιοπίας και Ερυθραίας, στις 08 Ιουλίου του 2018. Έληξε το πολεμικό - ψυχροπολεμικό κλίμα, τα σύνορα άνοιξαν και οι επαναστατικές οργανώσεις των Afar φαίνεται να αποκηρύσσουν και αυτές την τρομοκρατική τους δράση.
Εξαιτίας της πρωτοβουλίας του, για την επίτευξη του τέλους της πολεμικής και ψυχροπολεμικής εποχής των δύο χωρών, ο από το 2018 νέος Αιθίοπας πρωθυπουργός Abiy Ahmed Ali, πήρε το Νόμπελ Ειρήνης.
Ακούγεται πολύ καλό, αλλά πολλά άλλα κρύβονται από πίσω.
Ο Abiy Ahmed Ali, είναι από την φυλή Oromo.
Οι Oromo αντιπαλεύονται έντονα τις φυλές Amhara και Tigray. Υπάρχει άλλωστε από τα 1973 μια επαναστατική οργάνωση αυτονόμησης των Oromo, η OLF (Oromo Liberation Front), με πολλές και διάφορες τρομοκρατικές ενέργειες, ακόμη και πολύ πρόσφατες.
Οι Tigray, ήλεγχαν την εξουσία από την πτώση της DERG το 1991 έως το 2012, καθώς πρωθυπουργός όλα αυτά τα χρόνια ήταν ο εμβληματικός Meles Zenawi, ένας Tigray.
Αυτός πρωτοστάτησε στον πόλεμο εναντίων της DERG, ήταν επικεφαλής της σημαντικής Tigray επαναστατικής οργάνωσης TPLF (Tigray People's Liberation Front), είχε αναλάβει επίσης αρχηγός του ενωμένου πολυφυλετικού μετώπου που ανέφερα πιο πάνω, του EPRDF (Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front), που το υποστήριζαν και οι Oromo, και οι Amhara κ.α..
Ο Meles Zenawi, που παρεμπιπτόντως πέθανε τον Αύγουστο του 2012, ως επικεφαλής της EPRDF το 1991 μπήκε στην Addis Ababa, εκδίωξε την DERG και ανέλαβε στην ουσία με τον τρόπο του την εξουσία, σε μια μεταβατική περίοδο, πρωτεργάτης τότε στην σύσταση ενός νέου δημοκρατικού καθεστώτος.
Είχαν λοιπόν πολλά απωθημένα οι Oromo όλα αυτά τα χρόνια, που τους κυβερνούσαν στην ουσία οι Tigray, και ίσως να είχαν και δίκιο για πολλές ενέργειες εναντίων τους. Αλλά και οι Amhara το ίδιο. Πληθυσμιακά δε οι Oromo είναι η μεγαλύτερη φυλή ενώ οι Tigray είναι η τέταρτη κατά σειρά και σαφώς πολύ λιγότεροι.
Οι κυριότερες φυλές – εθνότητες (από τις 80 συνολικά ) είναι :
Oromo : 34,49%
Amhara : 26.89%
Somali : 6.21%
Tigray : 6.07%
Sidama : 4.01%
Από όσα είχα ακούσει εκεί, οι πιο ωφελημένοι ήταν βέβαια οι Tigray, ίσως και με προκλητικό τρόπο.
Η αντιπαλότητα μεταξύ των φυλών είναι αδιάκοπη. Όταν μιλάμε για φυλές, μιλάμε για έθνη, με άλλη γλώσσα, ήθη και έθιμα. Που μπορεί να έχουν και συγγένειες βέβαια στα βάθη του χρόνου, όπως άλλωστε έχουν και οι Αγγλοι, Γάλλοι και Γερμανοί, που στην ουσία είναι όλοι Γερμανικά φύλα.
Είναι μάλλον ένα μικρό θαύμα πως υπάρχει ένα κράτος με τόσα πολλά (80) έθνη, και κάποια μάλιστα πολύ διαφορετικά.
Ο νυν πρωθυπουργός Abiy Ahmed Ali, πως τα βρήκε με την Ερυθραία ;
Έδωσε στην Ερυθραία, όσα ζητούσε η Ερυθραία. Και κυρίως την διαφιλονικούμενη πόλη Badme. Όλες οι αμφισβητούμενες περιοχές των συνόρων ήταν γη των Tigray καθώς η επαρχία Tigray της Αιθιοπίας συνορεύει με την Ερυθραία. Οι Oromo είναι πολύ μακριά από εκεί, αρκετά νότια. Παραχώρησε λοιπόν αυτές τις περιοχές των Tigray, στην Ερυθραία.
Αν ήταν περιοχή των Oromo, δεν ξέρει κανείς αν θα έκανε το ίδιο. Όπως δεν το έκανε τόσα χρόνια ο Meles Zenawi.
Το τραγικό είναι ότι, και από τις δύο μεριές των συνόρων σε εκείνη την περιοχή, ζουν άνθρωποι ομοεθνείς : Tigray.
Στην Ερυθραία δε, το 55% του πληθυσμού είναι Tigray. Αλλά καμιά φορά τα ποσοστά από μόνα τους είναι παραπλανητικά, καθώς η Ερυθραία έχει πληθυσμό σήμερα περίπου 5,7εκ. οπότε το 55% είναι 3,1εκ. Στην Αιθιοπία οι Tigray είναι μόλις το 6.07% του πληθυσμού, αλλά επί συνόλου περίπου 109εκ., σημαίνει ότι οι Tigray είναι 6,6εκ εντός της Αιθιοπίας, δηλαδή είναι σχεδόν διπλάσιοι.
Τον νέο Oromo πρωθυπουργό της Αιθιοπίας, παρά το Νόμπελ Ειρήνης αλλά και τις διάφορες εκ πρώτης συμφιλιωτικές ενέργειες, όπως ελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων, που δείχνουν καλές προθέσεις, πολλοί τον κατηγορούν για απότομους – άγαρμπους - βίαιους χειρισμούς σε πολύ ευαίσθητα θέματα. Η πράξη και τα αποτελέσματα είναι που δείχνουν, αν και δεν ξέρει ποτέ κανείς την πορεία και τα αποτελέσματα εναλλακτικών πράξεων ενός "παράλληλου σύμπαντος".
Στα τέλη του 2019, ο Abiy Ahmed Ali αποφάσισε επίσης να διαλύσει το κυβερνών κόμμα EPRDF, για να φτιάξει ένα νέο με την επιθυμία για συμμετοχή περισσότερων φυλών στο κυβερνών κόμμα και την απομάκρυνση του εθνικού φεντεραλισμού από την πολιτική της χώρας. Ισχύς εν τη ενώσει, από τα αρχαία χρόνια είναι άλλωστε αυτό γνωστό, όταν τα κοινά μπορούν
να ενώσουν προς όφελος των λαών. Η
Αιθιοπία μια Αμφικτυονία, μια Συμπολιτεία, μια Ομοσπονδία.
Έτσι σχηματίστηκε το νέο κόμμα Prosperity Party και πράγματι συμμετέχουν πλέον επιπρόσθετα και οι βασικές οργανώσεις των Afar, των Somali (επίσης πολύ ταραγμένη περιοχή) και άλλων φυλών.
Όμως : αποχώρησε το κόμμα TPLF των Tigray.
To 2020 θα ήταν η χρονιά που θα κατέβαινε πρώτη φορά στις εκλογές το νέο κόμμα, καθώς ήταν χρονιά εκλογών στην Αιθιοπία. Λόγω covid19 αναβλήθηκαν για το 2021.
Οι Tigray όμως αντιδρώντας, διενήργησαν μόνοι τους αυτοί τοπικές εκλογές τον Σεπτέμβριο !
Από τότε άρχισε πιο έντονη κόντρα μεταξύ κυβέρνησης και Tigray.
7. Νοέμβριος 2020, ένας νέος εμφύλιοςΔυστυχώς διαβάζω αυτές τις μέρες για πολύ μεγάλες αναταραχές στην βόρεια Αιθιοπία. Το κόμμα των Tigray πήρε τα όπλα μόλις στις αρχές Νοεμβρίου και ένας αιματηρός εμφύλιος εκτυλίσσεται πάλι, ήδη με χιλιάδες πρόσφυγες στο Σουδάν, με κινήσεις για εμπλοκή ακόμη και της Ερυθραίας.
Μετά από αυτά τα πολύ λυπηρά, που με είχαν προβληματίσει, αν θα έπρεπε να συνεχίσω να γράφω για τα δικά μου οδοιπορικά εκεί, θα κλείσω αυτήν την πολιτική παρένθεση, κάνοντας μια σύντομη αναφορά στην αγαπημένη φυλή των Amhara, καθώς θα κάνω ένα άλλο αφιέρωμα στις φυλές τις Αιθιοπίας και ειδικότερα στους Amhara.
Θα αναφέρω μόνο ότι, οι Amhara, έχουν την μεγαλύτερη πολιτιστική Ιστορία στην Αιθιοπία. Έχει καθιερωθεί η γλώσσα τους ως η επίσημη του κράτους, κάτι που ίσχυε de facto και μιλιόταν σε υπηρεσίες, δικαστήρια, στην αγορά κλπ, στο κέρας της Αφρικής από τον 12ο αιώνα περίπου.
Πέραν αυτού, παρότι είναι από τις πιο σημαντικές φυλές της Αιθιοπίας, ίσως να είναι και η λιγότερο ωφελημένη, καθώς ο Meles Zenawi φρόντιζε πολύ έντονα τους Tigray και τώρα με τον Oromo Abiy Ahmed Ali θα δείξει η συνέχεια πως θα αντιμετωπιστούν οι Amhara.
Για την ώρα πάντως, οι Tigray και η Αιθιοπία είναι σε μεγάλη ταραχή.
Αν οι Tigray καταφέρουν δε κάποιο είδος ανεξαρτητοποίησης, κάτι ενάντια στο οποίο μάχεται τώρα στην ουσία ο Αιθιοπικός στρατός, αυτό θα είναι πολύ κακό προηγούμενο για την υπόλοιπη Αιθιοπία, καθώς αργά η γρήγορα και άλλα έθνη θα το μιμηθούν. Πιθανώς να είναι και αναπόφευκτο κάποτε να γίνει.
8. Έρχομαι στα δικά μου, στο 2009
Στην απέραντη έρημο αλατιού του Dallol
Μαζί με τους φίλους μου Abita και Adam και με την συνοδεία του αστυνομικού Mohamed, και του ένοπλου Afar, ταξιδεύαμε από τα ξημερώματα, πρώτα σε μια τεράστια “αλυκή”, μετά σε μια ξανθιά αμμουδερή έρημο και κάποια στιγμή, σαν να περάσαμε μία γραμμή, τόσο απότομα, μπήκαμε σε μια μαύρη γη, αλλού στρωμένη κατά τόπους επί σειρά αιώνων με ατέλειωτες στρώσεις ξεραμένης μαύρης λάβας και αλλού πασπαλισμένη με μια γκριζόμαυρη άμμο.
Πλακατζής ο Mohamed, ο αστυνομικός συνοδός μας,
αλλά πολύ καλός και ευγενικός.
Συναντήσεις στην ξανθιά έρημο, πριν μπούμε στην μαύρη γη
Πλησιάζουμε τα ηφαίστεια
Εδώ είναι το σημείο που άλλαξε η γη χρώμα
Αφότου μπήκαμε στην μαύρη γη, συνεχίσαμε για κάμποσα χιλιόμετρα, περνώντας και το σημείο με τα απομηνάρια του συμβάντος με την νάρκη, μέχρι που φτάσαμε σε κάτι γυμνές πρόχειρες ξύλινες καλύβες, σχηματισμένες από χοντρά κλαδιά. Ήταν τρεις το απόγευμα.
Απίστευτο που έχουν το σπιτικό τους
Απίστευτο μοιάζει να ζούνε άνθρωποι με τα ζώα τους σε τέτοια γη
Οτι έχει μείνει από το αυτοκίνητο
που έπεσε στην νάρκη τον Απρίλιο του 2009
Πλησιάζοντας το πιο κοντινό ηφαίστειο Ale Bagu δεξιά.
Στο βάθος αριστερά διακρίνεται λίγο και το Erta Ale.
Στο βάθος το κοκκινωπό Erta Ale
Οι καλύβες. Εδώ ξαποστάσαμε πριν το περπάτημα.
Στο βάθος φαίνεται το Erta Ale.
Καλάζνικοφ και Ρονάλντο
Ο Καλαζνικοφόρος Afar συνοδός, οδηγός και βασικός μας προστάτης.
Αυτός ήταν μπροστά και εμείς ακολουθούσαμε.
Μόλις φτάσαμε χάζεψα το απίστευτο σκηνικό με τους διάφορους κώνους – ηφαίστεια που έβλεπα στον ορίζοντα.
Έναν έναν τους εντόπισα στην συνέχεια στους χάρτες και στο google earth.
Εντυπωσιακό το σκηνικό, κάνει επίσης μεγάλη εντύπωση τα δέντρα που καταφέρνουν και μεγαλώνουν εδώ και κει, στο όλο σκηνικό οι θάμνοι προσδίδουν χρώμα και το κάνουν ακόμη πιο ιδιαίτερο.
Ενα ιδαίτερο ενδημικό είδος γαϊδουριού, Abyssinian Donkey.
Οπως και οι καμήλες που βλέπεις να κυκλοφορούν στην περιοχή έτσι και τα γαϊδουράκια δεν είναι άγρια - ελεύθερα, είναι των Afar.
Έχω φτιάξει ένα βιβλίο με πολλές φωτογραφίες και αναλυτική περιγραφή όλου του πενθήμερου οδοιπορικού μου στην Afar, τι καλά θα ήταν να έβρισκα κάποιον να το εκδώσει κι’όλας ! Εντωμεταξύ, όσο έχω ψάξει δεν έχω βρει διεθνώς τέτοια έκδοση, με όλη αυτήν την πληροφορία, μικρή διατριβή θα την έλεγα. Το ονόμασα : « Afar, Ένα οδοιπορικό στην άκρη της Γης ».
Από εκεί copy-paste θα μεταφέρω την υπόλοιπη περιγραφή εκείνου του απογεύματος, της πεζοπορίας, της ανάβασης αλλά και της διανυκτέρευσης πάνω στο ηφαίστειο. Όταν τα έγραφα τα είχα όλα τόσο καθαρά και φρέσκα στο μυαλό μου.
« Το σκηνικό γύρω μου ήταν εντυπωσιακό. Μια πεδιάδα λάβας με κατά τόπους ξανθούς θάμνους αλλά και κάποια λίγα δέντρα. Στα δεξιά μας, δηλαδή νότια και αρκετά κοντά μας ένα μεγάλο ηφαίστειο, το Ale Βagu. Ήταν αυτός ο σκοτεινός όγκος που βλέπαμε από νωρίς και συνεχώς τον πλησιάζαμε. Μακριά, πίσω από το Ale Bagu χωρίς οπτική επαφή από εκείνο το σημείο που ήμασταν ήταν το Hayli Gubbi. Ίσια μπροστά στην ανατολή, στο βάθος, το περίφημο Erta Ale, με μια ελαφριά κοκκινωπή απόχρωση, ένας όγκος με ήπιες κλίσεις που με τίποτα δεν έδειχνε τι έκρυβε πάνω του. Πιο αριστερά μπορούσες να δεις με έναν τηλεφακό τα ηφαίστεια Borale Ale, Dalaffilla, και λίγο πιο μακριά τα Alu και Gada Ale. Στο ενδιάμεσο, μια πεδιάδα μαύρη όπου κατά τόπους έβλεπες μικρούς κρατήρες. Προσπάθησα λίγο να φανταστώ κοιτάζοντας γύρω μου, τον τόπο αυτό να διαμορφώνεται, με τα ηφαίστεια αυτά σε δράση, σε έξαψη, ασύλληπτο.
Tο πιο κοντινό ηφαίστειο Ale Bagu
Erta Ale
Η πεζοπορία για το Erta Ale θα ήταν εννέα χιλιόμετρα και εξακόσια μέτρα μου είπε ο Abita και θα το κάναμε περίπου τρεις ώρες. Το υψόμετρο στην κορυφή του είναι στα 613m μέτρα πάνω από την στάθμη της θάλασσας ενώ η γύρω περιοχή και εκεί που ήμασταν εμείς είναι κάτω από την στάθμη της θάλασσας. Για αυτό άλλωστε το Erta Ale συγκαταλέγεται επίσης και στα πιο χαμηλά ηφαίστεια παγκοσμίως.
Ξεκουραστήκαμε για δύο ώρες στην εξωτερική σκιά της καλύβας. Μέσα δεν μπορούσες να κάτσεις από την αποπνικτική ζέστη. Φάγαμε ελαφριά και γελάσαμε πολύ, αφού ο Mohamed, ο νεαρός αστυνομικός συνοδός μας από το Berhale ήταν πολύ πλακατζής και αστειευόταν συνεχώς.
Λίγο πριν την δύση του ήλιου, είχε περάσει τις πέντε, ξεκινήσαμε τη πορεία για το Erta Ale. Πιο νωρίς είναι κουτό να ξεκινήσεις αφού ο ήλιος είναι εξοντωτικός για έντονο περπάτημα. Κάποιοι κάνουν αυτή την διαδρομή με συνοδεία καμήλων, για τα πράγματά τους, εμείς τα φορτωθήκαμε στους ώμους. Ο ήλιος έδυσε κάπου στις πεντέμισι.
Περπάτημα πάνω σε πασπαλισμένη με μαύρη σκόνη άμμο και σε απλωμένη, πετρωμένη λάβα. Ακολουθούσαμε τον ντόπιο που ήξερε καλά το μονοπάτι, το οποίο, όσο είχε φως μπορούσε κανείς να το δει. Είχε γκριζάρει το μαύρο της ξεραμένης λάβας στο μονοπάτι που έχουν χαράξει οι ντόπιοι, από τους πεζοπόρους που περνούν από εδώ όλα αυτά τα χρόνια και το ακολουθούν. Το απίστευτο για μένα ήταν όμως αργότερα, όταν χάθηκε και το λυκόφως και απλώθηκε το βαθύ σκοτάδι. Μέσα στην αφέγγαρη λοιπόν νύχτα, στο απόλυτο σκοτάδι, ο οδηγός μας μπορούσε και έβρισκε τον δρόμο του. Εμείς και κυρίως εγώ τελευταίος πίσω, κρατώντας έναν φακό έφεγγα για να βλέπω που πατάω. Δέχτηκα δυο-τρεις φορές θερμή παράκληση να μην φέγγω πιο μπροστά, παρά μόνο αυστηρά στα πόδια μου εκεί που πατώ γιατί με το φως ο οδηγός μπροστά έχανε τον δρόμο ! Ακούγεται αστείο και τρελό αλλά είναι η αλήθεια και τελικώς είναι απόλυτα λογικό. Το μάτι του Αιθίοπα που είναι εξασκημένο να ξεχωρίσει μέσα στην νύχτα και συνηθίζει με την ώρα εύκολα το σκοτάδι, αν του ρίξεις φως με τον φακό του χαλάς ακριβώς αυτή την προσαρμογή του στο σκοτάδι και του τα μαυρίζεις όλα.
Προσπάθησα λίγο και εγώ χωρίς φακό και κατάλαβα ότι το μάτι αρχίζει να συνηθίζει και ξεχωρίζει σιγά-σιγά το μονοπάτι, αλλά επειδή ο ρυθμός που περπατάγαμε ήταν πραγματικά γρήγορος και εγώ άμαθος σε τέτοια, ήταν επικίνδυνο μην παραπατήσω, πέσω και χτυπήσω. Αλλά και ένα πόδι απλά να στραμπουλίξεις, έχεις καταστρέψει τα πάντα. Πρέπει να είσαι συγκεντρωμένος, πολύ-πολύ προσεκτικός, να μην το παίζεις εξυπνάκιας. Αυτό λοιπόν έκανα και όλα πήγαν καλά.
Όσο προχωρούσαμε τόσο το «μονοπάτι» γινόταν πιο ανηφορικό και πιο δύσκολο, όπου σε ένα δυο περιστάσεις έπρεπε να βρεις πως θα ανέβεις τα βράχια. Μάλιστα, δυο φορές ο οδηγός σταμάτησε και έψαχνε να βρει την συνέχεια. Εκεί χρειάστηκε και τον φακό. Ευτυχώς δεν χαθήκαμε. Κάναμε συνολικά τέσσερις πεντάλεπτες περίπου στάσεις να πάρουμε μια ανάσα, και πράγματι μετά από τρεις ώρες περπάτημα, είχε περάσει τις οχτώ, φτάσαμε με τρομερή ανακούφιση στην κορυφή του Erta Ale. Έσταζα ολόκληρος ιδρώτα.
Ήταν αρκετά κουραστικό γιατί εκτός των άλλων, ήμασταν φορτωμένοι με πολλά νερά. Εγώ είχα πάρει με συμβουλή του Abita τρία μπουκάλια του 1,5 lt στην πλάτη μου και γυρνώντας πίσω την επομένη το πρωί δεν είχε μείνει ούτε σταγόνα.
Ο ήλιος δύει, ελάχιστος ο χρόνος για φωτογραφικά παιχνίδια
Όταν φτάσαμε πάνω, δεν φαινόταν τίποτα. Μαύρο σκοτάδι. Απλά μου είπαν, «φτάσαμε». Στο βάθος μου έδειξε ο Abita τον ουρανό που κοκκίνιζε λίγο. Κρατώντας τον φακό σβηστό, σε λίγο μπορούσες να το διακρίνεις.
«Εκεί είναι ο περίφημος κρατήρας με την λίμνη λάβας» μου είπε.
Μετά, με πήγε λίγο πιο πέρα και μου φώτισε με τον φακό.
Ανατρίχιασα.
Δεν μπορούσα να αντιληφθώ πιο πριν που ήμασταν.
Ήταν συγκλονιστικό.
Ήμασταν στο χείλος ενός άλλου κρατήρα. Ενός σβηστού κρατήρα. Από κάτω, πέντε-δέκα μέτρα δεν μπορούσα να υπολογίσω ακριβώς, βρισκόταν ο πάτος ενός κρατήρα, στα πλάγια και στο βάθος δε, διαγραφόταν από το φως του φακού η σιλουέτα του χείλους του. Ήταν πέραν κάθε γνώριμης εικόνας που είχα μέχρι τότε στην ζωή μου, πέραν ακόμα και κάθε φαντασίας, δεν είχα φανταστεί κάτι παρόμοιο όταν σκεφτόμουν αυτό το ταξίδι, ούτε το είχα δει σε καμιά φωτογραφία. Μέσα στο σκοτάδι, το πως διαγράφεται αυτό το σκηνικό όταν το φωτίζεις με έναν φακό είναι συνταρακτικό. Πέρασα κάμποσα λεπτά ρίχνοντας φως και εξερευνώντας γύρω το μέρος.
Μετά πήγαμε και καθίσαμε λίγο να ξεκουραστούμε. Υπήρχαν σε ένα σημείο δύο άδειες πέτρινες καλύβες χωρίς οροφή, αλλά εμείς βάλαμε τελικώς τα πράγματά μας σε ένα άπλωμα, δέκα μέτρα από την άκρη του χείλους. Εκεί έξω πάνω στον βράχο λάβας θα κοιμόμασταν αργότερα εκείνο το βράδυ.
Τωρινή σημείωση : σε εκείνο ακριβώς το σημείο, μετά από 2 χρόνια έγινε η τρομοκρατική ενέργεια με τους 5 νεκρούς επισκέπτες.
Η πρώτη εικόνα που είχα μόλις φτάσαμε πάνω, μου φώτισαν με φακούς
Οι πέτρινες κάτι σαν καλύβες χωρίς σκεπή.
Εκεί σκοτώσανε μετά από 2 χρόνια 5 άλλους επισκέπτες...
Για να φτάσουμε στον κρατήρα με την λίμνη λάβας μου είπε ο Abita, θα κατεβαίναμε κάτω σε αυτό που είχαμε δει πιο πριν. Στον σβηστό πάτο αυτού του κρατήρα. Απίστευτο.
Πολύ πολύ προσεκτικά κατεβήκαμε κάτω από ένα πολύ στενό και σχεδόν κατακόρυφο μονοπάτι. Φτάσαμε κάτω. Τόσες ώρες σε λάβα περπατούσαμε, αλλά εδώ η αίσθηση ήταν τελείως διαφορετική. Άκουγες κούφια τμήματα από κάτω σου, κάπου κάπου τριξίματα και σπασίματα.
«Θέλει πολύ προσοχή» μου είπε ο Abita, «βλέπε που περπατάμε και ακολούθα, μη φτιάχνεις δικιά σου διαδρομή εδώ». Με παρακάλεσε μάλιστα.
Μου είπε επίσης ότι η ξεραμένη λάβα κόβει άσχημα. Έσκυψα και το διαπίστωσα, χάιδεψα λίγο κάτω αυτό που πατούσα, το ένιωσα, είχε δίκιο. Από κάτω έχει ακόμα και στοές, μπορεί ολόκληρων μέτρων. Εκτός όμως από μικροατυχήματα, δεν θυμόταν ποτέ να έχει ακούσει για κάτι σοβαρό, τουλάχιστον όχι όσο ήταν και αυτός εκεί.
Αργότερα όταν επέστρεψα στην Ελλάδα και έψαξα γνωρίζοντας πια πολλά πράγματα για την περιοχή, είδα κάποιες αεροφωτογραφίες και κατάλαβα που περπατούσα εκείνη την ώρα.
Πάνω στην κορυφή του ηφαιστείου λοιπόν, υπάρχει ένας τεράστιος κρατήρας διάστασης χοντρικά 700mx1.600m, μέσα στον οποίο υπάρχουν δύο πιο μικροί κρατήρες, οι οποίοι είναι ενεργοί. Ο ένας μόνιμα από το 1906 και ο άλλος κατά διαστήματα, χωρίς δραστηριότητα όμως από το 1992. Εμείς λοιπόν κατεβήκαμε από το εξωτερικό χείλος και περπατήσαμε μέσα στον μεγάλο εξωτερικό κρατήρα και πλησιάσαμε εκείνον το ένα από τους δυο πιο μικρούς που είναι μόνιμα ενεργός και έχει την περίφημη λίμνη λάβας.
Μέσα στον μεγάλο κρατήρα, καθοδόν για την λίμνη λάβας.
Λίγο πάνω δεξιά από το κεφάλι μου, φωτίζεται λίγο στο βάθος.
Φτάσαμε μετά από πολύ προσεκτικό περπάτημα σε αυτό για το οποίο είχαμε ανέβει εκεί πάνω. Ήταν απλά ασύλληπτο. Ήμασταν στην άκρη, στο χείλος αυτού του μικρού κρατήρα που είχε διάμετρο διακόσια περίπου μέτρα και βάθος κάπου στα είκοσι. Μέσα του η λάβα κόχλαζε σε διάφορα σημεία. Αλλού έσκαγε σχηματίζοντας πυροτεχνήματα λίγων μέτρων και αλλού ρωγμές λαμπύριζαν και κύκλωναν την ξεραμένη «πέτσα», η οποία έδειχνε έτοιμη να ξετιναχτεί. Κουνιόταν, φούσκωνε και ξεφούσκωνε, η λάβα έβραζε από κάτω και πίεζε, έψαχνε να βγει στην επιφάνεια.
Στο μεγαλύτερο τμήμα υπήρχε αυτή η εύθραυστη κρούστα, δηλαδή μια λεπτή στρώση φρέσκιας στερεοποιημένης μαύρης λάβας. Το πιο εντυπωσιακό όλων ήταν όταν η λάβα ξαφνικά ανέβλυζε ορμητική από κάποια ρωγμή και κατάπινε μέσα της την ξεραμένη κρούστα που υπήρχε λίγο πιο πριν εκεί. Αυτή η κίνηση, αυτή η εναλλαγή της λάβας που από φρέσκια απειλητική κιτρινοκόκκινη και παχύρρευστη, μετά το ξέσπασμά της στερεοποιούνταν περιμένοντας την στιγμή που ένα νέο αιφνίδιο κύμα από κάτω θα την κατάπινε και πάλι, ήταν συναρπαστική. Βλέπαμε εκεί κάτω όλη αυτή τη μάζα που κουνιόταν, πάλλονταν, και έμοιαζε σαν να χτυπούσε μια καρδιά, η καρδιά της γης. Μετά το φαντάστηκα σαν μια ανοιχτή πληγή στο σώμα της γης που δεν λέει να κλείσει, είναι εκεί τα τελευταία 100 χρόνια και αιμορραγεί.
Αυτό βλέπαμε. Και το μυρίζαμε κιόλας. Κατά διαστήματα ο αέρας μας έφερνε πάνω μας την κάπνα, σκέτο δηλητήριο. Είχα το μαντήλι στο πρόσωπο και παρ’όλα αυτά κάποιες στιγμές ένιωθα να με πνίγει. Αυτή είναι η ανάσα της γης σκεφτόμουνα. Πρωτόγνωρα και πρωτόγονα συναισθήματα.
Καθίσαμε αρκετή ώρα, περίπου δυο ώρες. Είχα στήσει τον τρίποδα και έβγαζα φωτογραφίες. Αλλά την περισσότερη ώρα απλά χάζευα το θέαμα. Και μαζί και ο Abita και οι άλλοι τρεις συνοδοί μας, που παρόλο που το έχουν δει και ξαναδεί τόσες φορές, δεν μίλαγαν καθόλου. Τους μάγευε το θέαμα και αυτούς. Κάναμε ησυχία και ακούγαμε όλους αυτούς τους απόκοσμους ήχους που ερχόντουσαν από εκεί κάτω.
Τα πρώτα συναισθήματα δεν περιγράφονται.
Μονολογούσα "απίστευτο", το είπα πολλές φορές γιατί οι άλλοι γέλαγαν μαζί μου. Αλλά και αρκετός φόβος στην αρχή για να πλησιάσεις στην άκρη, μην τυχόν και ξεκολλήσει τίποτα και βουτήξεις μέσα...
Μετά από λίγο κανένας δεν γέλαγε, όλοι κοιτάζαμε συνεπαρμένοι.
Πυροτεχνήματα !
lava Art
lava Art
Lava Art
Φεύγοντας από τον κρατήρα για να κοιμηθούμε, σταμάτησα, έστησα τον τρίποδα για μια τελευταία φωτογραφία με τον έναστρο ουρανό
Επιστρέψαμε εκεί που είχαμε στρώσει τα sleeping bag. Είχε δροσίσει και η ζέστη του κρατήρα δεν μας έφτανε. Χώθηκα μέσα στον υπνόσακο εξαντλημένος και έμεινα ανάσκελα χαζεύοντας τα αστέρια.
Οι τελευταίες σκέψεις θυμάμαι που έκανα πριν ο ύπνος τα σβήσει όλα, ήταν ότι εκεί στο Danakil, ο τόπος αλλού σιγόβραζε και αλλού κόχλαζε. Αfar triangle το λένε, τρίγωνο του διαβόλου θα το ονόμαζα εγώ. Τι χρωστάνε άνθρωποι να ζουν σε τέτοια μέρη; Ποιες ανάγκες να είχαν άραγε, τι να τους έσπρωξε να μείνουν εκεί και όχι σε πιο «ανθρώπινα» μέρη, που να θυμίζουν ολίγον από παράδεισο και όχι πολύ από κόλαση;
Να είναι κανείς περαστικός, επισκέπτης, είναι συγκλονιστικά ενδιαφέρον. Για να ζεις όμως τριγύρω εκεί, πρέπει να είσαι Afar.
