ΙΣΤΟΡΙΕΣ από την ΑΙΘΙΟΠΙΑ
Νο10
Οι Suri και ο Ποταμός Kibish
Νοέμβριος 2011
Λίγες εκατοντάδες μέτρα έξω από το χωριό Kibish στο οποίο είχα κατασκηνώσει, υπάρχει ο ομώνυμος ποταμός.
Όχι πολύ μεγάλος ή βαθύς, αλλά επειδή είχε ακόμη βροχές, ήταν αρκετά φουσκωμένος για την εποχή αυτή. Το ύψος του νερού και η ορμητικότητά του άλλαζε από μέρα σε μέρα ακόμη και από ώρα σε ώρα.
Googlάροντας τώρα να βρω να διαβάσω ότι σχετικό υπάρχει για το ποτάμι, εκτός του ότι διαπίστωσα ότι ελάχιστα πράγματα μπορείς να βρεις, μια ευχάριστη έκπληξη με περίμενε: “Kibish river” πληκτρολογείς και πρώτη φωτογραφία βγάζει μία δική μου που είχα ποστάρει τότε στο flickr όταν είχα επιστρέψει από το ταξίδι μου στους Suri. Αυτήν πιο πάνω.
Λασπωμένα Πόδια
Για τις βασικές μας πεζοπορίες έπρεπε να διασχίσουμε τον Kibish, καθώς ήταν απροσπέλαστος για αυτοκίνητα. Τον περάσαμε αρκετές φορές από ένα συγκεκριμένο σημείο. Όπως μου είπαν, πιο ψηλά στο ποτάμι είχε μικρούς κροκόδειλους, αλλά από το σημείο που περνάγαμε εμείς απέναντι, δεν υπήρχε κίνδυνος…
Τα παπούτσια στον λαιμό, μηχανές - φακοί τσάντες πολύ πολύ προσεκτικά στα χέρια, με τον μόνο φόβο μην παραπατήσω ξυπόλυτος όπως ήμουν στο αδιάφανο καφέ νερό.
Ένα απόγευμα που ήταν πιο φουσκωμένος, το νερό έφτανε εμένα που είμαι και ψηλός, ψηλά στον μηρό.
Στην απέναντι όχθη, καθώς έβγαινες έξω, υπήρχε μόνο λάσπη. Δεν είχε πέτρες ή κάποια κοτρόνα ή κάτι που θα μπορούσες να κάτσεις να σκουπίσεις τα πόδια, να βάλεις κάλτσες και μετά παπούτσια, όπως από την άλλη μεριά. Μόνο χόρτα είχε πιο δίπλα. Την πρώτη φορά που τον περάσαμε, έκανα κάποιες μάταιες απόπειρες να προσεγγίσω τα χόρτα, ώστε ναι μεν να έχω βρεγμένα τα πόδια αλλά τουλάχιστον να μπορέσω να βάλω τις κάλτσες χωρίς λάσπες και μετά τα παπούτσια. Δεν γινόταν. Γρήγορα το πήρα απόφαση, ανέβηκα πατώντας καλά καλά στις λάσπες, φόρεσα από πάνω τις κάλτσες και μετά τα παπούτσια. Όλα είναι μια ιδέα. Άλλωστε με είχε βάλει καλά στο κλίμα η τούμπα στην Mizan Teferi.
Εικόνες στο ποτάμι
Στάθηκα πολλές φορές σε εκείνο το πέρασμα. Είδα μικρούς και μεγάλους να περνάνε προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, πολλές γυναίκες με τα μωρά τους στην πλάτη. Άλλες ερχόντουσαν και γέμιζαν μπετόνια με νερό.
Το πιο ωραίο ήταν όταν ενώ το νερό δεν ήταν πολύ ψηλά εκείνη την ώρα, ένας Suri είχε απλώσει ένα μεγάλο κοντάρι και βοηθούσε μία γυναίκα να περάσει ασφαλής απέναντι.
Ένα απόγευμα μαζεύτηκε ένα τσούρμο από παιδιά και ζωγράφισαν τα πρόσωπά τους και τα σώματά τους. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και όμορφα που μπορείς να δεις στους Suri, και σε άλλες φυλές του νότου, σε μικρούς και μεγάλους. Επειδή δε έχουν δει ότι όσοι έρχονται τρελαίνονται με τα χρωματισμένα πρόσωπα, το έχουν εξελίξει οι πιτσιρικάδες και με την φαντασία τους να οργιάζει φτιάχνουν ένα σωρό σχέδια και σχήματα.
Οι άντρες βάφουν παραδοσιακά με λευκό, γραμμές και σχέδια κυρίως το σώμα τους αλλά και το πρόσωπό τους.
Ο Ποταμός Σύνορο
Ο Kibish, είναι κατ’αρχήν ένα εσωτερικό σύνορο για την φυλή των Suri. Όπως μου είπαν, περνώντας απέναντι, οι από εκεί Suri είναι της υποομάδας Chai, ενώ μέχρι και τον ποταμό είναι της υποομάδας Tirma (Timaga). Κάτι σαν τις διαφορετικές φυλές στην αρχαία Αθήνα.
Υπάρχει και μία τρίτη, οι Baale, των οποίων πιο παλιά η γη τους ήταν μεταξύ των χωριών Kibish και Tulgit, αλλά μετανάστευσαν και πήγαν πιο βόρεια και δυτικά, προς το χωριό Dima αλλά και πέρα από τα Αιθιοπικά σύνορα μέσα στο Νότιο Σουδάν, εκεί κοντά που πέρασα και εγώ στον ταξίδι της επιστροφής.
Ο ποταμός συνεχίζει από εδώ και ταξιδεύει νότια και ένα τμήμα του γίνεται το εξωτερικό σύνορο της Αιθιοπίας με το Νότιο Σουδάν. Τελικά χύνεται, αν και πολλές φορές δεν τα καταφέρνει, στην λίμνη Τουρκάνα, στο μικρό τμήμα της λίμνης μέσα στην Αιθιοπία, καθώς το μεγαλύτερο τμήμα της εκτείνεται νότια μέσα στην Κένυα.
Ύπαρξιακά Ζητήματα
Ο ποταμός Kibish όπως και όλοι οι ποταμοί στην νότια Αιθιοπία με κυριότερο βέβαια τον Omo, είναι για όλες τις φυλές πηγή ζωής. Χωρίς αυτούς όπως είναι φυσικό δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν.
Δυστυχώς πολλές από τις φυλές αυτές, ειδικά οι πιο απομονωμένες, όπως οι Suri, Mursi, Kwage, Karo, Me’en, Hamer, Nyangatom, Dassanech κ.α., διατρέχουν διάφορους σοβαρούς κινδύνους.
Στην περιοχή έχουν ανακηρυχθεί επίσημα δύο εθνικά πάρκα από το 1979 και το 1980, τα Mago και Omo αντίστοιχα, με σημαντική άγρια πανίδα. Ειδικότερα σε μια περιοχή του Omo, το 1980 ανακαλύφτηκαν τα λείψανα του πιο παλαιού έως τότε Homo Sapiens που έχουν βρεθεί στην γη, 195.000 ετών !
Η UNESCO από τότε συμπεριέλαβε το Εθνικό Πάρκο Omo στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Τέλεια όλα αυτά, ώσπου η Αιθιοπική κυβέρνηση το 2005 αποφάσισε να παραχωρήσει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των δύο εθνικών πάρκων στην Ολλανδική εταιρεία “Dutch African Parks Foundation”, για την οργάνωση σαφάρι όπως σε άλλες Αφρικανικές χώρες, χωρίς να έχει μεριμνήσει να ενταχθούν σε αυτά και οι ντόπιοι πληθυσμοί, όπως έχουν κάνει για παράδειγμα με την φυλή Masai στο Masai Mara αλλά και με τους Samburu στο ομώνυμο εθνικό πάρκο, και τα δύο στην νότια γείτονα, στην Κένυα. Μάλιστα είχαν προχωρήσει σε υποκλοπή υπογραφών παραχώρησης της γης τους, ειδικά από τους Mursi, με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλές εντάσεις. Οι Mursi αντέδρασαν έντονα και τελικά κατάφεραν να κάνουν την Ολλανδική εταιρεία να αποσυρθεί. Το 2008 που είχα επισκεφτεί εγώ τους Mursi ήταν η χρονιά που οι Ολλανδοί τελικά έφυγαν.
Έχει λήξει όμως αυτή η απειλή ;
Ύστερα, μία δεύτερη πιο μεγάλη και σε εξέλιξη απειλή προκύπτει από τις κινήσεις που γίνονται για καλλιεργειοποίηση μεγάλων παρθένων περιοχών του νότου, με μονοκαλλιέργειες ζαχαροκάλαμου και βαμβακιού, δίπλα στα ποτάμια. Οι αρχές πιέζουν κατά τόπους και εξαναγκάζουν πολλούς να μετακινηθούν για να εγκαταστήσουν μεγαλοκαλλιεργητές.
Όμως ο πιο επικίνδυνος εχθρός, έγκειται στην διαχείριση του νερού και κυρίως του ποταμού Omo. Εκτός από του μεγαλοκαλλιεργητές που αλλάζουν τα δεδομένα με την δημιουργία καναλιών άρδευσης, πιο σημαντικό πλέον θέμα είναι τα φράγματα που έχουν φτιαχτεί, με τελευταίο το γιγαντιαίο Gilgel Gibe III στον ποταμό Omo, τρίτο σε μέγεθος παραγωγής ενέργειας και το μεγαλύτερο σε ύψος στην Αφρική.
Οι αρχές της Αιθιοπίας όταν το είχαν εξαγγείλει στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 υποστήριζαν ότι θα είχε ευεργετικές συνέπειες για όλους, καθώς το φράγμα θα φρόντιζε να μην αδειάζουν τα ποτάμια και θα ομαλοποιούσε την ροή τους.
Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι, η ομαλοποίηση της ροής χαλάει την ισορροπία της φύσης, καθώς χάνονται οι ευεργετικές πλημμύρες που είχαν δύο φορές τον χρόνο. Αυτό καταστρέφει κατ'αρχήν την τοπική χλωρίδα στα πέριξ του ποταμού και εξαφανίζει όλες τις μικρές πηγές και τα λιμνάζοντα νερά που διατηρούνταν για αρκετό διάστημα. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι σε αυτές τις πλημμύρες βασιζόντουσαν οι μικροκαλλιέργειες των ντόπιων, βασικό στοιχείο επιβίωσης.
Τέλος πολλοί υποστηρίζουν ότι και η στάθμη της λίμνης Τουρκάνα, στην οποία καταλήγει ο Omo, θα πέσει σημαντικά.
Ως απάντηση σε όλα αυτά, οι Αιθιοπικές αρχές έχουν απλά ανακοινώσει σε όλες τις ντόπιες φυλές ότι, ή που θα αλλάξουν το τρόπο ζωής τους και κάποιες βασικές πατροπαράδοτες συνήθειες ώστε να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να μείνουν στις περιοχές τους, ή για να κρατήσουν τον τρόπο ζωής τους θα πρέπει να βρουν κάποιο άλλο μέρος και να μετακινηθούν.
Όταν είχα πάει εγώ το 2011, το φράγμα ήταν ακόμη υπό κατασκευή, ο φόβος ήταν στην ατμόσφαιρα και υπήρχε αυτή η αναμονή για το μοιραίο.
Τώρα πια, το μέγα φράγμα ύψους 240m είναι σε λειτουργία, από το 2016. Τα πρώτα δυσμενή αποτελέσματα αυτών των αλλαγών στην φύση είναι παρόντα και σε εξέλιξη και οι ντόπιοι τα βιώνουν.
Πιο χαμηλή η στάθμη του νερού, επηρεάζοντας το ψάρεμα που είναι βασικό για την διατροφή ορισμένων φυλών, αλλά και χωρίς τις ζωτικές εποχιακές πλημμύρες. Έχει ήδη δημιουργήσει και εντάσεις μεταξύ φυλών αφού αναγκάζονται να μετακινούνται για διάφορες ανάγκες λόγω της αλλαγής των δεδομένων.
Όλα αυτά, προς όφελος του «γενικού καλού», καθώς αυτό το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο διπλασίασε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Αιθιοπία. Πιο πολλοί άνθρωποι θα έχουν πια ρεύμα.
Δείτε στο link μία φωτογραφία του φράγματος Gibe III.
Είναι συγκλονιστικό τι συμβαίνει τώρα στην περιοχή : How They Tricked Us
Η πρόοδος με την εξέλιξη του ανθρώπου, δεν θα έπρεπε βέβαια να συνοδεύεται με αδιαφορία και εξόντωση των αδύνατων και των λίγων. Αυτό μπορεί κανείς να το αντιληφθεί ως μοιραίο για προηγούμενους αιώνες, αλλά σήμερα πλέον δεν θα έπρεπε να συμβαίνει.
Όμως συμβαίνει συνεχώς παντού γύρω μας.
Οι διορθωτικές κινήσεις που γίνονται σε όλα τα επίπεδα προστασίας της φύσης και των δικαιωμάτων των διαφόρων μειονοτήτων, μάλλον είναι πιο αργές από τις τρέχουσες ανάγκες και εξελίξεις.
Τελικά, θα καταφέρουν να επιβιώσουν όλες αυτές οι φυλές ;
Τα Αιθιοπικά μου
J
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου